Na kolejnym spotkaniu DKK, które odbyło się w Saloniku Literackim 28 listopada 2016 r. rozmawiałyśmy o książce Małgorzaty Szumskiej pt. „Zielona sukienka”. Ten, kto myślałby, że będzie to powieść o modzie, byłby w błędzie. Jest to książka, w której autorka opisuje swoją podróż w głąb Rosji i Kazachstanu w poszukiwaniu śladów swoich dziadków: Janki i Staszka. Równolegle Szumska kreśli opowieść o młodzieńczych latach swojej babci i dziadka. Staszka na początku lat 50. zesłano na stepy kazachstańskie do przymusowej pracy w karłagu, Janka natomiast z małym synkiem (ojcem autorki) została wywieziona do Mokruszy, setki kilometrów od męża. Młodzi mogli pisać do siebie listy raz na pół roku (!). Przetrwali tę straszną rozłąkę, wierząc w miłość, która ich połączyła. Tytułowa zielona sukienka urasta tu do rangi symbolu. Kiedy podczas widzenia Staszek pyta Jankę, co ma jej przywieźć, kiedy już wyjdzie z obozu, ona odpowiada, że chciałaby dostać materiał na sukienkę. Jak pisze autorka, przez wiele lat zielona sukienka, z materiału podarowanego przez dziadka, była ulubioną sukienką babci.
Szumska swoją podróż rozpoczyna w Wilnie, gdzie mieszka jej dalsza rodzina. Kolejne przystanki w jej podróży to m.in. Kańsk i Mokrusza, gdzie Janka pracowała w szpitalu. Autorce udało się odnaleźć koleżankę babci – Szurę, u której Janka mieszkała, będąc na zesłaniu (Jaka była radość, gdy starsze panie mogły po ponad 60 latach usłyszeć swój głos, rozmawiając przez telefon). Wszędzie pani Małgorzacie towarzyszą niezwykle życzliwi i serdeczni tubylcy.
Co nas zaskoczyło podczas czytania tej niezwykłej powieści? Współcześni Rosjanie nie mają dostępu do prawdziwej historii – młodzi moskwianie byli zaskoczeni opowieścią Małgorzaty o losach jej dziadków. Nie mieli oni pojęcia, że taki tragiczny los zgotował Polakom wysławiany wciąż po wschodniej stronie Stalin. Podobne zaskoczenie spotkało autorkę w Kazachstanie. Małgorzata wybrała się do miejscowego archiwum z prośbą o udostępnienie jej dokumentów dziadka. Jej prośba spotkała się z… odmową.
Czytając powieść Małgorzaty Szumskiej, miałyśmy niecodzienną możliwość poznania niezwykłych losów jej dziadków. Jednocześnie mogłyśmy zobaczyć, jak współcześnie wyglądają opisywane miejsca.
